Nokre førespurnadar er konkrete spørsmål om verksemda sine rutinar følgjer regelverket. Andre handlar om å få kunnskap om krav i regelverket og korleis verksemda eventuelt kan tilpasse seg dette. I kapittel 8 har vi gitt ein omtale av nokre førespurnadar vi svarte på i 2021, og som er eksempel på utfordringar verksemdene har når det gjeld å forstå og/eller etterleve krav i regelverket. Enkelte spørsmål og svar er av prinsipiell karakter og er publiserte som tolkingsutsegner, sjå omtale i kapittel 9.

Erfaringa vår er at problemstillingane verksemdene har, blir stadig meir komplekse og verksemdsspesifikke. Det kan derfor ofte vere behov for å ha ein dialog med verksemda for å forstå utfordringane og statusen i verksemda. Vi ser òg at fleire førespurnadar er relaterte til endringar i rutinar som følgje av meir bruk av elektroniske løysingar. Vidare ser vi ein tendens til at problemstillingar som verksemdene tek opp, kan grense mot andre regelverk, for eksempel meirverdiavgift eller forvaltingslova. Det gjer at vi enkelte gonger må be om kommentarar eller vidaresende spørsmålet til ein annan regelverksforvaltar.

Førespurnadane har generelt ulik karakter innanfor dei ulike fagområda òg. På styringsområdet er det spørsmål om for eksempel korleis ei verksemd skal innrette og gjennomføre styringa. Spørsmåla innanfor rekneskap er ofte meir detaljerte og knytte til verksemda sin eigenart. 

Vi ser at mange av spørsmåla vi svarer på, kan bidra til å vidareutvikle rettleiing og rådgiving frå DFØ si side. Førespurnadane kan òg avdekkje problemstillingar som har fått lita merksemd tidlegare, eller som har blitt aktualiserte av ulike grunnar.

3.1 Førespurnadar tekne imot og handsama i 2021

Det er noko variasjon frå år til år kor mange førespurnadar vi tek imot. I 2021 handsama vi færre førespurnadar enn året før, men fleire enn i 2019. Det kan skuldast at det var få endringar i føresegnene og rundskriva i 2021. Det varierte mykje kva verksemdene spurde om, og mange førespurnadar var komplekse og verksemdsspesifikke. Vi erfarte at samanslåing av statlege verksemder midt i året skapte ein del utfordringar, og vi viser til nærmare omtale av dette i kapittel 5.2.

I tabell 2 er det ei oversikt over talet på førespurnadar om økonomiregelverket vi har handsama dei siste fem åra. Vi har kategorisert førespurnadane etter kva tema og kapittel i føresegnene dei sorterer under.

Tema og tilhøyrsel i kapittel i føresegnene	2021	2020	2019	2018	2017
Styring (kapittel 1–2)	76	128	75	80	124
Felles standardar og prinsipp (kapittel 3)	115	127	85	119	246
Bokføring, dokumentasjon, oppbevaring (kapittel 4)	44	43	31	43	30
Lønn, innkjøp og inntekter (kapittel 5)	5	4	9	7	7
Tilskot, stønadar og garantiar (kapittel 6–8)	42	40	37	41	33
Anna	3	2	28	11	34
Sum tal på førespurnadar	285	344	245	301	474

Under er ei kort beskriving av førespurnadar grupperte etter enkelte område i føresegnene, mens i kapittel 8 finn du ei meir detaljert utgreiing av utvalde enkeltførespurnadar vi har svart ut.

Førespurnadar om etatsstyring

Vi fekk førespurnadar med spørsmål om å utarbeide mål- og resultatrammeverk for ei underliggjande verksemd, og spørsmål om oppdragsbrev. Det har òg vore spørsmål om datering av årsrapport og bruk av tildelingsbrev og belastingsfullmakter.

Førespurnadar om verksemdsstyring 

Spørsmål om verksemdsstyring gjeld ulike tema. Tema som fleire spurde om, var evaluering, internkontroll, risikostyring og årsrapportering.

DFØ fekk fleire førespurnadar om rådgiving og presentasjonar, og desse førespurnadane dekkjer eit breitt spekter av fagområde. Enkelte verksemder ønskjer berre eit kort møte der vi skal presentere eit tema eller ei problemstilling, slik at mottakarane kan reflektere over og auke bevisstheita på området. Andre ønskjer tydelegare faglege råd om spesifikke problemstillingar og at DFØ følgjer prosjekt over litt tid. Det siste har vi av kapasitetsmessige årsaker sjeldan høve til å bistå med.

Førespurnadar om evaluering er generelt nyttige og kan gi viktige innspel til arbeid med rettleiingsmateriell knytt til styringsinformasjon. DFØ har hausten 2021 i dialog med FIN gitt innspel til OECD sitt arbeid med standardar for policy evaluation. Vi ventar å få nye OECD-tilrådingar i løpet av sommaren 2022.

Førespurnadar om transaksjonskontrollar

Vi fekk fleire førespurnadar som handla om verksemder sine rutinar og korleis desse skal rettast inn for å imøtekomme krava i føresegnene til transaksjonskontrollar. Fleire av spørsmåla var relaterte til budsjettdisponeringsmakt og krava til delegering av slik makt. Vi fekk også fleire spørsmål om elektronisk signatur og om rutinane til verksemda vil vere i samsvar med krav i regelverket.

Førespurnadar om standard kontoplan

Både i 2021 og året før var det stor variasjon i tema knytte til standard kontoplan for statlege verksemder. Førespurnadane har vore komplekse, og fleire går i større grad på eigenarten til verksemda. Fleire av førespurnadane vi tek imot gjennom året, tek vi med oss vidare i arbeidet med den årlege oppdateringa av standard kontoplan og i tilhøyrande rettleiingsnotat når desse er relevante for fleire verksemder.

Førespurnadar om statlege rekneskapsstandardar (SRS)

Dei fleste av førespurnadane vi fekk i 2021, gjaldt SRS 17 Anleggsmidlar, der fleire handla om å trekkje grenser mellom balanseføring og kostnadsføring. Det var òg førespurnadar om kva som var innkjøpskost ved vederlagsfri overføring frå anna statleg verksemd og ved mottak av gåve. Som tidlegare år, har det også i år vore spørsmål rundt balanseføring av immaterielle eigedelar i form av eigenutvikla programvare. Basert på førespurnadar vi har teke imot, ser vi at fleire punkt i SRS 17 kan oppfattast som uklare og er moment som vi vil ta med oss når vi skal vidareutvikle standarden og oppdatere rettleiingane våre.

Som ein konsekvens av at SRS blir obligatorisk for alle statlege verksemder, har DFØ fått fleire førespurnadar som gjeld informasjon om SRS og om kompetanseheving. Vi har på førespurnad i tillegg halde fleire kurs utanom dei faste innføringskursa våre.

Førespurnadar om årsrekneskap

DFØ har teke imot få førespurnadar om årsrekneskapen. Dei førespurnadane vi får, er av meir praktisk karakter og gjeld rapporteringsmalen som blir publisert på DFØ sine nettsider. Fleire av førespurnadane tek vi med oss vidare i rettleiingsmateriellet til utarbeiding av årsrekneskap og i aktuelle fora med brukarane våre.

Førespurnadar om mellomverande med statskassen

Det blei i rundskriv R-101 med verknad frå 2020 tydeleggjort kva som skal inngå som del av mellomverande med statskassen. Vi har teke imot fleire oppfølgingsspørsmål frå verksemder knytte til konkrete forhold, og om desse kan inngå i mellomverande etter regelverksendringane. 

Felles standardar for bokføring og økonomisystem

Dei fleste statlege verksemder er bokføringspliktige ikkje berre etter økonomiregelverket, men også etter bokføringslova m.m. Når ei problemstilling er meir detaljert regulert i bokføringsforskrifta enn i føresegnene, må statlege verksemder som også er bokføringspliktige etter bokføringslova, følgje den detaljerte reguleringa i bokføringsforskrifta. Når DFØ ikkje kan svare på spørsmål frå statlege verksemder i situasjonar med meir detaljert, men ikkje heilt klar regulering i bokføringsforskrifta, må DFØ be Skatteetaten om bistand, som er forvaltar av bokføringslova og bokføringsforskrifta.

Førespurnadar om oppbevaring av rekneskapsmateriale

I likskap med tidlegare år spør verksemder om kva som er oppbevaringspliktig rekneskapsmateriale, og om kor lenge det skal oppbevarast. Vi skal vurdere om det er behov for meir informasjon om temaet på nettsidene våre.

Førespurnadar om tilskot

Førespurnadane om tilskot varierte både når det gjaldt innhald og kompleksitet, og fleire førespurnadar var i skjeringspunktet mellom forvaltingslova og økonomiregelverket. Det kom mellom anna spørsmål om delegering av vedtaksmakt og overlating av tilskot til private aktørar. For fleire av førespurnadane er det nyttig for brukarane å få eit svar som ser lover og regelverk i samanheng. Ei slik koordinering er ofte meir tidkrevjande for DFØ, men bidreg på sikt til fagleg utvikling. Fleire førespurnadar gjaldt spørsmål om korleis regelverket for bestemde tilskot og tilskot til bestemde mottakarar skal tolkast. Eit vanleg spørsmål er kva moglegheiter ein forvaltar har for å krevje tilbake midlar når ein mottakar ikkje har oppfylt vilkåra i tilskotsregelverket og tilskotsbrevet.